8
volgens ons een gevaarlijke gewenning kan optreden ten aanzien van dit idee. Civiele verdediging kan
de tegenstander, wie dat dan ook moge zijn, het idee geven dat inderdaad rekening wordt gehouden met
een kernoorlog, wat een voortzetting van de bewapeningswedloop tot gevolg kan hebben. Ons inziens is
het irreëel om te denken dat een kernoorlog te overleven is, zeker niet op iets langere termijn. Een ge
meente als Leeuwarden hoeft zich wat dat betreft overigens helemaal geen illusies te maken. De nota
Niet tegen kernwapens alleen laat daarover ook geen twijfel bestaan. Wij zijn het met een en ander
eens. Kortom, wij vinden dat civiele verdediging afgewezen dient te worden en dat alle energie gesto
ken moet worden in het voorkomen van een kernoorlog en het terugdringen van de bewapeningswedloop.
Voor alle duidelijkheid wil ik nog vermelden dat wij natuurlijk niet tegen hulpverlening en de voorbe
reiding daarop zijn bij rampen in vredestijd. Onze bezwaren richten zich uitsluitend tegen maatregelen
die gericht zijn op een oorlogssituatie.
In de raadsbrief wordt aangegeven dat de gemeente weinig effectieve middelen heeft om zich tegen
civiele verdediging te verzetten. Wij zijn ons daarvan bewust, maar wij denken dat de gemeente de
mogelijkheden die ze heeft ook maximaal moet benutten. Naar ons idee zijn er inderdaad enkele moge
lijkheden die de gemeente heeft. Om te beginnen kan de gemeente haar standpunt duidelijk maken aan
de verschillende overheden en proberen om in VNG/VFG-verband andere gemeenten op dezelfde lijn te
krijgen. Ons inziens kan de gemeente daarmee een actieve rol spelen bij het streven een kernoorlog te
voorkomen. De raad kan ook uitspreken dat men geen openbare schuilkelders meer wil bouwen op Leeu
warder grondgebied. Bovendien kan de gemeente een aantal min of meer symbolische maatregelen ne
men, zoals het niet opvoeren van de begrotingspost voor civiele verdediging, het zich verzetten tegen
het houden van oefeningen op Leeuwarder grondgebied en andere maatregelen. Wij zijn van plan om sa
men met de PAL-fractie hierover een motie in te dienen waarin nog wat verder op een en ander wordt
ingegaan. Tenslotte zal de gemeente zich actief kunnen opstellen wanneer het gaat om mondiale be
wustwording en vredesopvoedingBij agendapunt 44 willen wij op deze aspecten nog terugkomen.
Wij zijn ons ervan bewust dat wij als gemeente van hogerhand gedwongen kunnen worden een aan
tal maatregelen toch uit te voeren, maar ons inziens laat dit onverlet dat wij de zojuist door mij ge
schetste mogelijkheden toch moeten gebruiken om duidelijk te maken dat wij civiele verdediging zinloos
vinden. Een en ander hebben wij neergelegd in een motie. Deze motie is mede-ondertekend door me
vrouw Van der Werf. Mevrouw Van der Werf zal nog op een aantal aspecten ingaan die ik nu laat rus
ten. De motie luidt als volgt:
"De raad van de gemeente Leeuwarden, in vergadering bijeen op 13 decem
ber 1982,
overwegende dat:
- grote groepen van de bevolking zich ernstig zorgen maken over het huidi
ge niveau van kernbewapening in Oost en West;
- deze zorg wordt versterkt door de verschuiving in militaire strategie,
waardoor een zogenaamde "beperkte" kernoorlog in Europa in de ogen van
sommigen denkbaar en voerbaar wordt;
- nieuwe kernwapensystemen worden ontwikkeld en mogelijk ingevoerd die
de afschrikking nog meer ondergraven;
- civiele verdedigingsmaatregelen de illusie wekken dat een kernoorlog te
voeren en te overleven is;
- civiele verdedigingsmaatregelen zich niet richten op het voorkomen van
een allesvernietigende kernoorlog, maar deze in feite accepteren;
- civiele verdedigingsmaatregelen door hun mogelijk effect naar de bevol
king en de "tegenstander" de kans op een oorlog eerder vergroten dan
verkleinen;
- de middelen die worden besteed aan civiele verdediging volstrekt onver
antwoord zijn als wij kijken naar de armoede in de wereld;
- er natuurlijk geen enkel bezwaar bestaat tegen hulpverlening bij rampen
in vredestijd,
spreekt uit dat hij:
- alle civiele verdedigingsmaatregelen (maatregelen dus gericht op oorlogs
rampen) als zinloos en gevaarlijk afwijst;
- de toekomstige opheffing van de BB toejuicht, maar het oneens is met het
in de ontwerp-Rampenwet voorgestelde beleid (waarin rampbestrijding in
vredes- en oorlogstijd in elkaar wordt geschoven onder anderen door een
centrale rol toe te kennen aan de gemeentelijke brandweer) en met de
daarmee samenhangende wetsvoorstellen tot wijziging van de Brandweer
wet;
- deze standpunten ter kennis zal brengen van de regering, de Tweede Ka
mer der Staten-Generaal en het provinciaal bestuur en ter discussie zal
inbrengen in VNG en VFG,
besluit zich met alle wettelijke middelen te verzetten tegen:
- de bouw van openbare atoomschuilkelders op Leeuwarder grondgebied;
- het opvoeren van begrotingsposten voor civiele verdedigingsmaatregelen
of dit nu de BB betreft of in de toekomst delen van het takenpakket van
onder andere de brandweer;
- het doen plaatsvinden van oefeningen op Leeuwarder grondgebied die ge
richt zijn op oorlogsrampen;
- uitbreiding van het takenpakket van de regionale brandweer met ex-BB-
taken;
- bedrijfszelfbescherming bij (semi) overheidsdiensten en bij het particuliere
bedrijfsleven
De heer Pruiksma: De veronderstelling dat het voor de hand zou liggen meteen agendapunt 44 mee
te nemen deel ik niet. Op dat agendapunt zal ik straks nader ingaan. Ik beperk mij nu strikt tot agen
dapunt 7 en met name voor wat betreft het aspect van de civiele verdediging.
Bij civiele verdediging is sprake van een door de rijksoverheid aan de gemeente en haar organen
gedelegeerde taak. Weigeren die taak uit te voeren zou bestuurlijke ongehoorzaamheid zijn. Aangezien
chaos en anarchie nooit op ons prioriteitenlijstje hebben gestaan, onderschrijven wij de opvatting van
het college. Wat het bestaan van civiele verdediging op zich betreft het volgende. Als er ooit een oor
log komt mag men hopen dat er organisaties zijn, zoals bijvoorbeeld de BB, om de dan optredende ont
wrichting tegen te gaan. In dat kader kunnen wij ons verenigen met het bestaan en de bestuurlijke con
sequenties van de landelijke regelingen. Tot slot nog twee opmerkingen.
Een oorlog is helaas meer dan een paar dagen schieten. Een ontkenning van het bestaan van oorlog
maakt van die oorlog nog geen vrede.
Aan de motie van de PvdA en PAL hebben wij geen enkele behoefte en wij zullen daar dan ook te
gen stemmen. Een uitvoerige motivering dienaangaande zal gegeven worden bij de behandeling van
agendapunt 44.
Mevrouw Van der Werf: In enkele jaren tijd heeft er, zowel landelijk als ook in Leeuwarden, een
eno me omwenteling plaatsgevonden in de opvattingen over civiele verdediging. Op 8 januari 1979 heb
ik in deze raad mede namens mijn fractie, bij de behandeling van het voorstel van b. en w. om een
krediet beschikbaar te stellen voor de aanleg van een atoomschuilkelder onder het Zaailand, een heel
betoog gehouden over de gevaarlijke effecten van civiele verdediging. Mevrouw Vlietstra heeft zojuist
deze effecten voor een deel ook al genoemd. Civiele verdediging is een niet-militaire oorlogsvoorbe-
reidende maatregel. Met civiele verdediging geeft men te kennen ernstig rekening te houden met een
kernoorlog, met als effect het nog verder opjagen van de bewapeningswedloop en, als men kijkt naar de
eigen bevolking, de suggestie dat een deel van hen in schuilkelders een atoomaanval kan overleven. De
ene:gie die men in civiele verdediging steekt, kan men beter gebruiken om daadwerkelijk een oorlog te
voorkomen door mee te werken aan de verwijdering van kernwapens uit de wereld. Het geld dat men in
civiele verdediging en trouwens in al het wapentuig steekt, kan men beter besteden om de wereld voor
iedereen leefbaar te maken. Op 8 januari 1979 kreeg onze motie om geen schuilkelders te bouwen
slechts 3 stemmen, 2 stemmen van onze toen nog uit 2 personen bestaande fractie en 1 stem van een lid
van de fractie van de PvdA. Sindsdien is er, zoals ik al zei, heel wat veranderd. De ideeën en argu
menten van de buitenparlementaire en de parlementaire vredesbeweging zijn gelukkig bepaald niet zon
der resultaat gebleven. Leeuwarden staat dan ook niet alleen in haar verzet tegen civiele verdediging.
Zo kreeg ik laatst het Tilburgs manifest in handen, een gezamenlijke uitgave van de PvdA, PPR, PSP,
CPN en D'óó in Tilburg, waarin te lezen staat: "Bij een kernoorlog zal een civiele verdediging onmo
gelijk zijn. Het is derhalve onverantwoord de suggestie in stand te houden dat civiele verdediging de
burger bescherming biedt.
Ook internationaal bestaat er trouwens beweging tegen niet-militaire oorlogsvoorbereiding. Zo is
er dit jaar nog door een eensgezind optreden van Engelse kernwapenvrij verklaarde gemeenten een oefe
ning van de Engelse BB niet doorgegaan. De gemeenten weigerden hun medewerking om dezelfde motie
ven zoals die verwoord staan in de nota waarover wij vanavond spreken, een nota van PAL en PvdA die
in samenwerking met de Leeuwarder vredesbeweging tot stand is gekomen. Mijn fractie staat geheel
achter deze nota, waarvan wij de conclusie in een gezamenlijke PvdA/PAL-motie hebben vervat. Ik
wil, naast de toelichting die mevrouw Vlietstra heeft gegeven, nog op een paar aspecten ingaan.